Σ’ αυτό το λεύκωμα γίνεται προσπάθεια να καταγραφεί η ιστορία του 1^ου Δημοτικού Σχολείου Αριδαίας, για να τη θυμηθούν οι παλαιότεροι και να τη γνωρίσουν οι νεότεροι.Τα στοιχεία και οι εικόνες που παρουσιάζονται προήλθαν ύστερα από έρευνα που έκαναν τα παιδιά της Ε΄ Τάξης και τη δασκάλα τους Κύρτση Μαριάνθη στα αρχεία του σχολείου και από αφηγήσεις και συνεντεύξεις των γεροντότερων κατοίκων της Αριδαίας, που έζησαν τα γεγονότα και συμμετείχαν σ' αυτά με το δικό τους τρόπο.

                                                                              Κύρτση Μαριάνθη

Συμμετείχαν οι μαθητές της Ε΄ τάξης.

Αλμανίδου Ηλιάνα, Απτεσλής Αριστοτέλης, Βαμβακίδου Γεωργία, Γιαννούσης Αναστάσιος, Ιωαννίδης, Δημήτριος, Καδεμλιάδης Γεώργιος, Κανονίδης Γεώργιος, Κανονίδης Ιωάννης, Κρις Αγκάστα, Κώστας Γεώργιος, Λιούγκας Κωνσταντίνος, Μπαϊράμη Ελένη, Μπαρμπάτσος Αθανάσιος, Μπαρμπέρης Χρύσανθος, Μπούραλης Θεοδόσιος, Παπαευαγγέλου Άννα, Παπαζαχαρίας Σωτήριος, Τζάτζη Αλεξάνδρα, Χορόζογλου Αφροδίτη.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ

Το 1^ο Δημοτικό Σχολείο Αριδαίας, όπως φανερώνει και το όνομά του, ήταν το πρώτο σχολείο που ιδρύθηκε στην Αριδαία, τότε Σούμποσκο και λίγο αργότερα Αρδέα, μετά την απελευθέρωση της περιοχής από τους Τούρκους το 1912.

Το κτίριο του Σχολείου κατασκευάστηκε την εποχή του Μεσοπολέμου δηλαδή χρονικά ανάμεσα στους δύο Παγκοσμίους πολέμους, γύρω στο 1930. Πριν την περάτωση της κατασκευής του το σχολείο στεγαζόταν σε διάφορα ιδιόκτητα κτίρια, με τελευταίο ένα διώροφο κτίριο ιδιοκτησίας Α. Καμέντση, απέναντι ακριβώς από το σημερινό κτίριο στο σημείο που σήμερα έχει κατασκευαστεί πολυκατοικία  (ανάμεσα στο σημερινό 1^ο Δημοτικό Σχολείο και το κτίριο του 1^ου – 4^ου Νηπιαγωγείου). Στο σχολείο αυτό λειτουργούσαν αρχικά τρεις τάξεις  (Α+Β), (Γ+Δ), (Ε+ΣΤ). Στο ισόγειο λειτουργούσε το Νηπιαγωγείο και στον 1^ο όροφο το Δημοτικό.

Από την αρχή της λειτουργίας του φοιτούσαν σ’ αυτό και κορίτσια. Επίσης,  διδάσκονταν όλα τα μαθήματα που προέβλεπε το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών για όλα τα σχολεία της Ελλάδας. Τα πρώτα βιβλία ήταν η «Άπασα Ύλη» και «Τα ψηλά βουνά», ενώ από το 1952, οι μαθητές χρησιμοποιούν τα επίσημα εγχειρίδια του ελληνικού κράτους.

Πρώτοι δάσκαλοι του ήταν οι Παυλικιανίδης, Σακελλαρίδης και Λέκκας. Δάσκαλοι κατά τα έτη 1935 – 6 ήταν οι: Αγγελόπουλος, Αγγελοπούλου, Γκίνης, Μπαλλόγλου, Γεωργιάδης, Πασχαλίδης.

 Το σχολείο χτίστηκε το 1930 σε οικόπεδο εμβαδού περίπου 3,5 στρεμμάτων στον ίδιο χώρο όπου βρίσκεται σήμερα το 1^ο Δημοτικό Σχολείο. Είχε νότιο προσανατολισμό, λόγω του ισχυρού βόρειου ανέμου της περιοχής (Καρατζοβίτης). Στη νότια πλευρά του βρισκόταν το μεγάλο τμήμα της αυλής και στη βόρεια το μικρότερο.

Η αρχική του κατασκευή αποτελούνταν από ένα ημιυπόγειο, ένα υπερυψωμένο ισόγειο και έναν όροφο μόνο στο κεντρικό τμήμα της κατασκευής, με τέσσερις αίθουσες διδασκαλίας στο ισόγειο και δύο στον 1^ο όροφο. Αργότερα στα μέσα της δεκαετίας του’80 προστέθηκαν και άλλες αίθουσες στον όροφο, στη δεξιά ανατολική και αριστερή δυτική πλευρά του κτιρίου.

Στην αρχική κατασκευή του κτιρίου τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για τη θεμελίωση του και μέχρι το ύψος του δαπέδου του υπερυψωμένου ισογείου τοιχοποιία από λιθοδομή ασβεστόπετρα πάχους 80εκ. – 1μ. ενώ από το δάπεδο του ισογείου και πάνω οι τοιχοποιίες ήταν από οπτόπλινθους και τούβλα ψημένα – συμπαγή, πάχους 30εκ – 50εκ.

Τα δάπεδα των ορόφων ήταν ξύλινα με ενίσχυση από σιδερένια μπουτρέλια και επικάλυψη με ραμποτέ σανίδια. Ξύλινη ήταν και η σκάλα, που συνέδεε το υπερυψωμένο ισόγειο με τον όροφο και βρισκόταν στο βόρειο κεντρικό τμήμα του κτιρίου.

Στις αρχές της δεκαετίας του’60, με εργολαβία του Θεοδοσίου Ιωαννίδη τα ξύλινα μέρη του κτιρίου, δηλαδή τα δάπεδα και η σκάλα, αντικαταστάθηκαν με στοιχεία από οπλισμένο γκρο-μπετόν και επένδυση με μωσαϊκό. Με την παρέμβαση αυτή ενισχύθηκε κατά μεγάλο μέρος η στατική ευστάθεια του κτιρίου.

Η πρόσβαση στα ημιυπόγεια τμήματα, που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως ως βοηθητικοί χώροι, γινόταν από πλευρικές νότιες εισόδους με λίγα καθοδικά σκαλιά. Ο φωτισμός κι ο αερισμός τους γινόταν από σιδερόφρακτα παράθυρα. Οι χώροι αυτοί κατά καιρούς χρησιμοποιήθηκαν ως χώροι αποθήκευσης καυσόξυλων, όταν η θέρμανση των αιθουσών γινόταν με ξυλόσομπες. Επιπλέον, για αρκετό διάστημα, όταν είχαν καθιερωθεί τα μαθητικά συσσίτια, χρησιμοποιήθηκαν σαν μαγειρεία – εστιατόρια. Εκείνη την περίοδο κάθε μαθητής έφερνε μαζί του κύπελλο, όπου σερβιριζόταν ζεστό γάλα από το καζάνι που προετοίμαζαν οι μαγείρισσες καθώς και βούτυρο και κασέρι.

Ακόμα τα ημιυπόγεια χρησιμοποιήθηκαν για τις δραστηριότητες του Σώματος Ελληνίδων Οδηγών, πριν αυτό αποκτήσει δική του στέγη. Εξυπηρέτησαν ακόμα τις δραστηριότητες της Δημοτικής Φιλαρμονικής καθώς και νεανικών συγκροτημάτων της εποχής. Τέλος, χρησιμοποιήθηκε ο ημιυπόγειος χώρος και ως κυλικείο του σχολείου.

Η πρόσβαση στον ισόγειο υπερυψωμένο όροφο γινόταν από την αυλή από δύο ευρύχωρες διπλές σκάλες, μία από τη νότια αυλή για τις ανήλιες μέρες του χειμώνα και μία από τη βόρεια αυλή για τις θερμές ημέρες της άνοιξης και του καλοκαιριού.

Ο ισόγειος υπερυψωμένος όροφος διέθετε ευρύχωρους διαδρόμους σε σχήμα σταυρού που οδηγούσαν σε τέσσερις μεγάλες αίθουσες διδασκαλίας, δύο δεξιά και δύο αριστερά, οι οποίες μπορούσαν να χωριστούν με ξύλινες πτυσσόμενες πόρτες σε διπλάσιες αίθουσες.

Ο ισόγειος όροφος διέθετε ακόμη δύο μικρές αίθουσες, μια στο ανατολικό και μια στο δυτικό, καθώς και μια μικρή απέναντι από τη σκάλα που οδηγούσε στον όροφο. Αυτές οι αίθουσες κατά καιρούς χρησιμοποιήθηκαν σαν αίθουσες Νηπιαγωγείου, γραφείο δασκάλων, γραφείο διευθυντή ή αίθουσες αρχείων.

Κάτω από τη σκάλα ανόδου στον όροφο ήταν οι χώροι υγιεινής των δασκάλων.

Στον όροφο πάνω από το υπερυψωμένο ισόγειο υπήρχαν δύο μεγάλες αίθουσες διδασκαλίας στη νότια πλευρά και μια μικρή αίθουσα στα βόρεια η οποία προοριζόταν για βοηθητικές χρήσεις.

Στον όροφο δεξιά και αριστερά του κτιρίου, υπήρχαν επίσης ανοιχτές ταράτσες, όπου στα μέσα της δεκαετίας του’80 κατασκευάστηκαν δύο ακόμη αίθουσες διδασκαλίας για να καλύψουν πρόσθετες ανάγκες του σχολείου.

 Η σκεπή του κτιρίου ήταν ξύλινη και καλυπτόταν από κεραμίδια. Σχεδόν όλες οι αίθουσες διδασκαλίας είχαν νότιο προσανατολισμό με τεράστια παράθυρα υαλοπινάκων, στην αρχή με ξύλινα κουφώματα, έπειτα σιδερένια και αργότερα αλουμινίου. Οι αίθουσες ήταν ευήλιες και ευάερες και σε συνδυασμό με το μεγάλο ύψος και εύρος τους δημιουργούσαν ιδανικές συνθήκες για τη μαθησιακή διαδικασία.

Μια από τις μικρές βόρειες αίθουσες του α΄ ορόφου χρησιμοποιούνταν ως αίθουσα αρχείου ή «Μουσείο», όπως την αποκαλούσαν οι μαθητές. Στην αίθουσα αυτήν φυλάσσονταν τα αξιόλογα έργα χειροτεχνίας, ξυλογλυπτικής, ξυλοκοπτικής,  ζωγραφικής , δεκαετιών ολόκληρων, τα οποία εκτίθενταν στην έκθεση μαθητών και μαθητριών που γινόταν κάθε χρόνο, στο τέλος της σχολικής περιόδου, πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές. Εκεί επίσης φυλάσσονταν τετράδια εκθέσεων και άλλα έργα μαθητών από πηλό, προτομές ηρώων και φιλοσόφων.

Στις δύο ευρύχωρες αυλές του σχολείου, στη βόρεια και νότια υπήρχαν διάφορα δέντρα : λεύκες, ακακίες, φλαμουριές και ιτιές κλαίουσες.

Στη βορειοδυτική πλευρά της αυλής βρίσκονταν οι χώροι υγιεινής για την εξυπηρέτηση των μαθητών.

Συστάδα από βρύσες υπήρχαν στο βόρειο και νότιο τμήμα της σχολικής αυλής.

Ο περιβάλλον χώρος ήταν ο χώρος δραστηριοτήτων στα διαλείμματα και στο μάθημα της γυμναστικής και τις ώρες όμως που δε λειτουργούσε το σχολείο, η αυλή αποτελούσε το γήπεδο ποδοσφαίρου για το μαθητόκοσμο. Στην ίδια θέση υπήρχε και γήπεδο μπάσκετ, που ήταν το πρώτο που κατασκευάστηκε στην Αριδαία.

Για πολλά χρόνια και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του’70 το σχολείο λειτουργούσε πρωί – απόγευμα Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή και Τετάρτη, Σάββατο μόνο πρωί.

Στις αρχές της δεκαετίας του’80 το σχολείο άρχισε να λειτουργεί πενθήμερο όπως και σήμερα. Τέλος, το πρωί της Κυριακής όλος ο μαθητόκοσμος συγκεντρωνόταν στην αυλή του σχολείου και σε γραμμή με συνοδεία των δασκάλων πήγαιναν για εκκλησιασμό. 

 Μέχρι τη σχολική χρονιά 1956-57, που ιδρύθηκε το δεύτερο Δημοτικό Σχολείο, το κτίριο του 1^ου κάλυπτε τις κτιριακές ανάγκες όλου του μαθητόκοσμου της Πρωτοβάθμιας στοιχειώδους τότε Εκπαίδευσης.

Στα χρόνια των δεκαετιών 50,60,70 που δεν είχαν γίνει αντιπλημμυρικά έργα στον ποταμό «Πορόι» και στον παραπόταμό του «Μαυροπόταμο», που συνορεύει με το 1^ο Δημοτικό Σχολείο υπήρχε κίνδυνος πλημμύρας εξαιτίας της ανόδου της στάθμης των νερών. Φυσικά ο τοίχος από λιθοδομή , που περιέβαλλε την αυλή του ,το προστάτευε από τα ορμητικά θολά νερά, που κατέβαζαν δέντρα από τα δάση και σκεύη νοικοκυριού από τα παραπάνω χωριά της Αγάθης και Δωροθέας που πλημμύριζαν.

Το 1958 στη νοτιοδυτική πλευρά της αυλής του σχολείου είχε κατασκευαστεί ένα πετυχημένο ομοίωμα του ιερού βράχου της Ακρόπολης των Αθηνών, με ξύλινο ομοίωμα του Παρθενώνα. Στο ίδιο σημείο βρισκόταν και ο ιστός της σημαίας του σχολείου, όπου κάθε πρωί γινόταν έπαρση και κάθε απόγευμα υποστολή της σημαίας.

Στο νοτιοδυτικότερο μέρος της αυλής ήταν τα παιχνίδια : τραμπάλες, κούνιες, αναρρίχηση αλλά και το σκάμμα με άμμο, όπου οι μαθητές ασκούνταν στα άλματα ύψους και μήκους.

Παραμονές των εθνικών γιορτών 28^ης Οκτωβρίου,  4^ης Νοεμβρίου, 25^ης Μαρτίου το σχολείο διοργάνωνε γιορτές με θεατρικά έργα, σκετς, απαγγελίες ποιημάτων.

Κάθε χρόνο στο τέλος της σχολικής περιόδου, πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές , με τη παρουσία των γονέων στην αυλή του σχολείου πραγματοποιούνταν οι γυμναστικές επιδείξεις από όλα τα τμήματα των τάξεων. Επίσης διενεργούνταν αθλητικά αγωνίσματα, παιχνίδια και η εκδήλωση έκλεινε με τη λήψη από τους γονείς των ελέγχων προόδου των παιδιών.

Το επιβλητικό κτίριο του 1^ου Δημοτικού Σχολείου, εκτός από τη βασική του λειτουργία ως Σχολείο κατά περιόδους χρησιμοποιήθηκε και για άλλο σκοπό. Την περίοδο της Γερμανοϊταλικής κατοχής  της πατρίδας μας, επιτάχθηκε από τους κατακτητές και χρησιμοποιήθηκε ως ένας από τους χώρους στέγασης των κατοχικών δυνάμεων στην επαρχία Αλμωπίας. 

Ήταν φυσικό, λοιπόν, να γίνει ένας από τους στόχους των εθνικών αντιστασιακών δυνάμεων του Ελληνικού λαού, που δρούσαν στην περιοχή και πολεμούσαν εναντίον των κατοχικών δυνάμεων. Τοπικές αντιστασιακές ομάδες στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν προβλήματα στους κατακτητές έβαζαν όλμους και κανόνια κατά του κτιρίου, που εκείνη την περίοδο εξυπηρετούσε τις δυνάμεις κατοχής, προκαλώντας ζημιές στη βόρεια πλευρά του και στη στέγη. Μέχρι πρόσφατα, που διατηρούνταν το κτίριο, πριν την κατεδάφισή του, τον Απρίλιο του 2007, ήταν αδιάψευστοι μάρτυρες των παραπάνω δράσεων / επιθέσεων τα σημάδια στους τοίχους από βλήματα όλμων.

Μετά την απελευθέρωση της πατρίδας μας από τις δυνάμεις του Άξονα ήρθε η περίοδος του εμφυλίου πολέμου. Και πάλι το κτίριο του 1^ου Δημοτικού Σχολείου χρησιμοποιήθηκε, πότε από τον εθνικό και πότε από το λαϊκό στρατό σαν χώρος διαμονής ή χώρος φυλάκισης αντιφρονούντων. Συνθήματα από την εποχή αυτή υπήρξαν στους τοίχους του κτιρίου, με πιο χαρακτηριστικό «Όλοι στο βουνό». Μετά τη λήξη και του αδελφοκτόνου εμφυλίου και μέχρι τη κατεδάφιση του επανήλθε στην φυσιολογική λειτουργία του ως διδακτήριο.

Με τους σεισμούς της 21-12-1990 το κτίριο υπέστη σοβαρές ζημιές, κυρίως στις προσθήκες. Μετά  από έλεγχο που διενεργήθηκε από την ΥΑΣΒΕ το κτίριο κρίθηκε ακατάλληλο και αποφασίστηκε να συστεγαστεί το 1^ο Δημοτικό Σχολείο με το 3^ο Δημοτικό Σχολείο, στο οποίο η φοίτηση θα γίνονταν σε πρωινό – απογευματινό κύκλο εκ περιτροπής, έως ότου αποκατασταθούν οι βλάβες.

Το Σεπτέμβριο του 1992 το κτίριο του 1^ου Δημοτικού Σχολείου επαναλειτούργησε, στεγάζοντας και πάλι τους μαθητές του.

Το έτος 1996 λόγω της αύξησης του μαθητικού δυναμικού δημιουργήθηκε το 4^ο Δημοτικό Σχολείο το οποίο όμως δεν είχε δική του στέγη. Έτσι από το 1996 – 2002 συστεγάζεται με το 1^ο Δημοτικό Σχολείο. Το 2002 το 4ο  Δημ. Σχολ. μεταφέρεται σε δικό του κτίριο.

Το έτος 2002, μετά από έλεγχο μηχανικών της Νομαρχίας Πέλλας το κτίριο κρίθηκε ακατάλληλο για σχολική χρήση. Από τότε έως τον Ιούνιο του 2008 οι μαθητές του 1^ου Δημοτικού Σχολείου στεγάζονταν στο 4^ο Δημοτικό Σχολείο Αριδαίας.

Το κτίριο του 1^ου Δημοτικού Σχολείου κατά τα έτη 2002 – 2007 φιλοξενούσε το Μουσικό Σύλλογο Αριδαίας «Αρίων» και το Χιονοδρομικό Όμιλο Αριδαίας.

Μετά από πολύχρονους αγώνες του συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων, πραγματοποιήθηκε η ανέγερση του σύγχρονου  Σχολικού Συγκροτήματος του 1^ου Δημοτικού Σχολείου Αριδαίας.

Έτσι από το Σεπτέμβριο του 2008 και μετά από 6 χρόνια, το όνειρο έγινε πραγματικότητα και το σχολείο λειτουργεί στις νέες εγκαταστάσεις του. Χτίστηκε με χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριμένα από το Γ΄ Κ.Π.Σ ( 3^ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης) με το ποσό των 3.100.000 Ευρώ. Μετά από δημοπρασία που έγινε, την ανέγερση του κτιρίου ανέλαβε η «ΘΕΜΕΛΙΑΚΗ Α.Ε.». Οι εργασίες του άρχισαν τον Απρίλιο του 2007, και ολοκληρώθηκαν τον Ιούνιο του 2008. Αποτελείται από δύο κτίρια, ένα  μονώροφο στο νότιο δυτικό άκρο του οικοπέδου, εμβαδού 749,77 τ.μ. και ένα διώροφο στο βόρειο άκρο του οικοπέδου και στο σημείο όπου ήταν χτισμένο το παλιό κτίριο του οποίο το ισόγειο έχει εμβαδόν 553,23 τ.μ. και ο όροφος 563,75 τ.μ.

Αποτελείται από δύο κτίρια, ένα  μονώροφο στο νότιο δυτικό άκρο του οικοπέδου, εμβαδού 749,77 τ.μ. και ένα διώροφο στο βόρειο άκρο του οικοπέδου και στο σημείο όπου ήταν χτισμένο το παλιό κτίριο του οποίο το ισόγειο έχει εμβαδόν 553,23 τ.μ. και ο όροφος 563,75 τ.μ.

Σήμερα το παλιό ιστορικό κτίριο 1^ου Δημοτικού Σχολείου δεν υπάρχει πια. Το νέο σύγχρονο κτιριακό συγκρότημα προσδοκά να δώσει λύση στις στεγαστικές ανάγκες του μαθητόκοσμου της Αριδαίας. Το 1^ο Δημοτικό Σχολείο, κατασκευασμένο με τις πιο σύγχρονες προδιαγραφές, πληρεί όλες τις προϋποθέσεις ενός ευχάριστου χώρου, τόσο πνευματικής όσο και κοινωνικοσυναισθηματικής ανάπτυξης των μαθητών.

Το σχολείο μας λειτουργεί ως 7/θέσιο με Διευθυντή τον κ.Αποστολάκη Σταύρο. Λειτουργεί σαν Ολοήμερο Σχολείο και διαθέτει τμήμα ένταξης. Διδάσκονται όλα τα μαθήματα του αναλυτικού προγράμματος με δασκάλους των αντίστοιχων ειδικοτήτων.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΗΣΑΝ

ΣΤΟ 1^ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΙΔΑΙΑΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

Των δασκάλων που δίδαξαν στο σχολείο από την αρχή της

λειτουργίας του μέχρι το 1986